انتخاب لنز مناسب دوربین مداربسته، یکی از مهم ترین ارکان سیستم های نظارت تصویری برای دریافت تصاویر مناسب همراه با جزئیات و وضوح بالا به شمار می رود. موردی که برای اماکن و فضاهای خاص و حساس، بسیار مهم و حیاتی است. در واقع آیریز (Iris) که وظیفه تنظیم و گشودن تیغه دیافراگم را بر عهده دارد می تواند دریچه آپرچر را برای ورود نور کافی و مناسب، باز کند تا سنسور دوربین مداربسته بتواند تصویر مناسبی را ارائه دهد. در این مقاله عملکرد لنز دوربین مداربسته را شرح خواهیم داد.
عملکرد لنز دوربین مداربسته به چه صورت است ؟
مشابه ساختار و عملکرد لنز دوربین مداربسته در چشم ما نیز وجود دارد، همانطور که می دانیم چشم انسان نسبت به نور حساس است و در نور زیاد مردمک چشم انسان بسته و کوچک می شود و در نتیجه نور کمتری وارد چشم شود و بالعکس در نور کم مردمک چشم بزرگ و باز می شود تا نور بیشتری وارد چشم گردد تا چشم بتواند تصاویر محیط را مشاهده کند.
در تمامی دوربین ها اعم از عکاسی، فیلمبرداری و نظارت تصویری، این فرآیند مشترک است. عملکرد لنز دوربین مداربسته در حالت اتوماتیک، به این صورت است که می تواند میزان گشودگی دیافراگم را بر اساس نور محیط تنظیم کند و در صورت نور زیاد، تیغه های دیافراگم دریچه اپرچر را کوچک می کند و در صورت نور کم نیز، فرآیند بزرگ کردن دریچه انجام می شود چرا که نور کم و زیاد می تواند سبب از دست رفتن تصاویر شود.
عملکرد لنز دوربین مداربسته بر مبنای آیریز( Iris )
اگر بخواهیم لنز دوربین های مداربسته را بر مبنای آیریز تقسیم بندی کنیم می توان گفت به دسته های آیریز ثابت (Fixed Iris)، تنظیم دستی آیریز (Manual Iris)، تنظیم اتوماتیک آیریز (Auto Iris) و پی آیریز (P-Iris) تقسیم می شوند.
- دوربین هایی که دارای لنز با آیریز ثابت (Fixed Iris)، اغلب در محیط های داخلی چون : ادارات، دفاتر کار و … که دارای نور ثابتی هستند مورد استفاده قرار می گیرند و دیافراگم و دریچه اپرچر آن ها قابل تنظیم نیست.
- دوربین های که دارای لنز دستی آیریز (Manual Iris) هستند، عموما در دوربین های محیط داخلی که نور ثابتی دارند استفاده می شوند و همچنین در نقاطی نصب می شوند که امکان دسترسی به دوربین وجود داشته و آیریز لنز بصورت دستی و بر اساس نور محیط قابل تنظیم شود. مشکل اساسی عملکرد لنز دوربین مداربسته با این قابلیت ، تهیه تصاویر تقریبا بی استفاده و فاقد کیفیت لازم در شرایط نوری متفاوت است، چرا که در نور کمتر تصویر تیره و در نور زیاد، تصاویر بسیار روشن خواهند شد.
دوربین هایی که دارای تنظیم اتوماتیک یا خودکار آیریز (Auto Iris)هستند، عموما در محیط بیرون استفاده می شوند، این نوع لنز به صورت موتورایز است و عملکرد لنز دوربین مداربسته در این حالت به صورت نرم افزاری است و بر مبنای شرایط و میزان نور محیط، آیریز را تنظیم می کند و می تواند نور کافی و مورد نیاز سنسور دوربین را برای ارائه ی تصاویر مناسب را فراهم سازد. اگر چه این نوع لنز بسیار بهتر از نوع قبلی است و مزایای خاص خود را دارد اما ممکن است که با باز و بسته شدن آیریز لنز، میدان دید و خصوصا ناحیه فوکوس دوربین دچار اختلال شود. این موضوع در اماکن حساسی که جزئیات تصاویر حائز اهمیت است سبب از دست رفتن تصاویر و خلل در امر نظارت و کنترل محیط پیرامون می شود.
این نوع لنز ها با آیریز اتوماتیک به دو دسته ی DC Iris و آیریز ویدئویی و تقسیم می شوند. در حالت DC Iris فرآیند کنترل نور توسط سخت افزار دوربین و در حالت آیریز ویدئویی از طریق لنز دوربین انجام می شود.
حالت آیریز خودکار یا اتوماتیک، تاثیر خوبی بر عملکرد لنز دوربین مداربسته در شرایط نوری مختلف چون : در هنگام تابش نور شدید نور خورشید و تاریکی مطلق در نیمه ی شب دارد و به نسبت آیریز دستی و ثابت دارای محبوبیت بیشتری است و شرایط مناسب را برای ارائه و دریافت تصاویر فراهم می آورد که دوربین هایی که دارای این گونه لنز ها هستند، قیمت بالاتری نسبته به سایرین دارند.
- همانطور که شرح دادیم، هر یک از لنزهای بالا دارای مزایا و معایبی هستند، شرکت های نظارت تصویری برای حل مشکلات مطرح شده، نوعی لنز بر مبنای P-Iris را ارائه کرده اند که می تواند با کنترل خودکار دریچه لنز به صورت نرم افزاری و بررسی مداوم وضوح تصاویر، در شرایط نوری مختلف تصاویری مناسب و با کیفیت را ارائه دهد که بدون هیچ گونه تاری باشد. P در عبارت P-Iris مخفف ” Precise” است که به معنای ” دقیق ” می باشد و علت این نامگذاری دقت و فرآیند دقیق آن است. عمکرد لنز دوربین مداربسته با قابلیت P-Iris در محیط هایی که دائما تغییر نور دارند مناسب به نظر می رسد و بر قیمت خرید دوربین مداربسته تاثیر گذار است. توصیه می گردد که از دوربین هایی با این قابلیت در اماکن حساسی که ذخیره و کنترل تصاویر لحظه به لحظه حائز اهمیت است استفاده شود تا هرگونه تغییری ناگهانی در ارائه تصاویر اختلالی ایجاد نکند. این محیط ها عبارتند از : اماکن نظامی، امنیتی، بانک ها، صرافی ها، طلا فروشی ها و ….
کلام آخر در خصوص نحوه عملکرد لنز دوربین مداربسته در شرایط نوری مختلف
همانطور که شرح دادیم، دوربین های مداربسته دارای لنز های مختلفی هستند که هر یک متناسب با محیط نصب، نیاز کاربران و … دارای محبوبیت خاص خود هستند و دارای قیمت های متفاوتی هستند. با توجه به نحوه عملکرد لنز دوربین مداربسته با قابلیت تغییر فاصله کانونی به صورت اتوماتیک ( موتورایز )، اغلب افراد تمایلی به تهیه دوربین موتورایز دارند، این سری از دوربین ها، دارای قابلیت آیریز اتوماتیک یا P-Iris هستند که می توانند تصاویر مناسبی در شرایطی که تغییر نور رخ می دهد را ارائه دهند چرا که برخی از دوربین ها نمی توانند عملکرد مناسبی در هنگام تغییر نور یا شرایط محیطی، داشته باشند. همانطور که شرح دادیم قابلیت P-iris دارای قیمت بالاتر به نسبت سایرین است و توان ارائه ی تصاویر بدون هیچ گونه افت کیفیت و تاری را دارند که اغلب در اماکن حساس مورد استفاده قرار می گیرند.
